پیروزی برق آسای اسراییل بر همسایگان عربش در جنگ شش روزه سال ۱۹۶۷ بسیاری از اسراییلی ها را به وجد آورد، تا حدی که برخی از یهودیان مذهبی ملی‌گرا، اشغال سریع بخش بزرگی از سرزمین های عربی را که شامل صحرای سینا، نوار غزه، کرانه باختری رود اردن، بیت المقدس شرقی و بلندی های جولان می شد، نشانه اراده خداوند برای کمک به قوم یهود تفسیر کردند.
اکنون می‌توان نگاهی متفاوت به آن رویداد کرد و پرسید آیا به راستی اسراییل با اشغال سرزمین های اعراب، برنده جنگ ژوئن شد یا بازنده آن؟
در حالی که ارتش اسراییل توانست در مدت شش روز قدرت نظامی سه کشور عربی را خنثی و سرزمین های آنها را اشغال کند، سخن گفتن از شکست اسراییل در آن جنگ، طبعا خلاف عرف و روال معمول است. اما تاریخ نشان داده است که برخی از تحولات اجتماعی نتایجی ناخواسته در پی دارند و چه بسا که یک پیروزی نظامی، بر خلاف اثرات کوتاه مدت خود، پیامدهای منفی بلند مدت بسیاری در بر داشته باشد.
می توان استدلال کرد که اسراییل با اشغال سرزمین های عربی در جنگ ژوئن ۶۷ رویای اعراب را برای نابودی کشور عبری از بین برد و به تدریج خود را به عنوان واقعیتی غیر قابل حذف در منطقه خاورمیانه بر آنان تحمیل کرد.
پیمان صلح مصر و اردن با اسراییل، حذف بند مربوط به ضرورت نابودی اسراییل از منشور سازمان آزادیبخش فلسطین (ساف) در پی امضای پیمان اسلو و سرانجام تصویب طرح صلح ولیعهد سعودی در دو اجلاس سران اتحادیه عرب در بیروت و ریاض، همگی نشانه آن است که اعراب اصل وجود اسراییل در خاورمیانه را پذیرفته اند و فقط خواهان پس گرفتن سرزمین هایی هستند که دولت یهود در جنگ سال ۱۹۶۷ به اشغال خود در آورد.
قاعدتا تحولات فوق، تا اندازه زیادی در پیروزی سریع اسراییل در جنگ شش روزه ریشه دارد و می تواند مورد استناد مقامهای اسراییلی برای اثبات پیروزی نهایی خود در آن جنگ قرار گیرد.
با این همه، سکه جنگ شش روزه روی دیگری هم دارد که با دقت در آن می توان پیامدهای بلند مدت اشغال سرزمین های عربی را به زیان اسراییل ارزیابی کرد.
تا پیش از جنگ ژوئن، اسراییل از نقطه نظر گرایش های سیاسی داخلی تقریبا متعادل و از منظر بین المللی، کشوری دارای ارزش های دمکراتیک و در معرض تهدید همسایگانش تلقی می شد. اما اشغال سرزمین های عربی، این معادله را به هم ریخت.
پیروزی در جنگ، از یک سو سبب شد که نیروهای متعصب مذهبی و ملی گرا با سودای تسلط دائمی بر سرزمین های اشغالی و تشکیل "اسراییل بزرگ" رو به رشد بگذارند و با استقرار غیرقانونی در سرزمین های عربی، جامعه اسراییل را به لحاظ دیدگاههای سیاسی به دو طیف افراطی و معتدل تقسیم کنند.
از سوی دیگر، اشغال سرزمین های عربی، موقعیت بین المللی اسراییل بویژه در محافل روشنفکری جهان را به شدت تضعیف کرد و آن را از صورت کشوری مدعی ارزش های دمکراتیک به صورت کشوری متجاوز و اشغالگر در آورد.
از همین روست که برخی از روشنفکران و شخصیت های سیاسی اسراییل معتقدند که اشغال و بخصوص سرکوب ناشی از آن، "روح اسراییل" را آلوده و فاسد کرده و از ارزش هایی که سران جنبش صهیونیسم مدعی آن بودند، به شدت دور کرده است.
بی سبب نیست که آوراهام بورگ رئیس مجلس اسراییل (کنست) در سالهای ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۳ به صراحت اعلام می کرد که به دلیل رفتار سربازان اسراییلی با فلسطینی ها در کرانه باختری و نوار غزه، شب ها خواب به چشمش نمی آید، و ایهود باراک نخست وزیر سابق از حزب کارگر در سخنانی که خشم راستگرایان را برانگیخت، اعلام کرد که اگر وی یک فلسطینی بود، برای انجام عملیات انتحاری به گروه ستیزه جوی حماس می پیوست.
در واقع وجدان معذبی که روشنفکران چپگرای اسراییلی از اشغال سرزمین های عربی و سرکوب فلسطینی ها پیدا کرده اند و به صورت منتقدان سرسخت دولت خود درآمده اند، خود یکی از آثار منفی جنگ شش روزه است.
وجهه بین المللی اسراییل نیز بر خلاف دهه های آغازین تاسیس دولت یهود، به شدت تخریب شده و بر اساس نظرسنجی شبکه خبری بی بی سی در بین مردم ۲۵ کشور جهان، اسراییل منفورترین کشور روی زمین به شمار می رود.
بدین ترتیب اسراییل برای التیام روحی و اخلاقی روشنفکران یهودی و بهبود تصویر بین المللی خود، نیازمند پس دادن باقی مانده سرزمین های اشغالی جنگ ۱۹۶۷ به صاحبان آن است، اما رشد روزافزون گروههای راستگرای افراطی که در سایه پیروزی سریع جنگ شش روزه حاصل شده است، بازگشت اسراییل به مرزهای چهارم ژوئن ۱۹۶۷ را با چالش داخلی بزرگی روبرو کرده است که عبور از آن بدون تلاطم سیاسی نخواهد بود.
به هر حال، اسراییل با اشغال سرزمین های عربی در جنگ ۱۹۶۷ از یک سو واقعیت خود را بر اعراب تحمیل کرد. اما در همان حال از دید بسیاری، در هیأت کشوری اشغالگر، استعمارگر و سرکوبگر که باعث شرم بسیاری از یهودیان صلح طلب نیز شده است، ظاهر شد.
با این حال، آیا اسراییل در جنگ ژوئن پیروز شد؟
منبع: بی بی سی