تا
قبل از ژوئن 2006 کلیه جنگ‌های اعراب و اسرائیل کمتر از هفت روز و در عملیات خوشه‌های
خشم 16 روز ادامه داشت.زیرا در استراتژی جنگی اسرائیل به علت عمق استراتژیک محدود
و حساسیت تلفات نیروی انسانی، ارتش این کشور، در کلیه جنگ‌های خود به دبنال وارد
آوردن ضربات برق آسا و سریع در کمتر از یک هفته و سپس آغاز مذاکرات با طرف مقابل
بوده است. اما در جنگ 33 روزه اسرائیل علیه حزب الله لبنان سرنوشت جنگ به گونه‌ای
دیگر رقم خورد. به نحوی که حزب الله برای اولین بار در جنگ‌های نوین و کلاسیک با
استفاده از جنگ نامتقارن توانست حریف مقتدر و تا به دندان مسلح خود را شکست دهد.
حال به بررسی آن می‌پردازیم.
*الف ) تعریف جنگ متقارن و نامتقارن
1- جنگ متقارن:
تقارن بر وزن تفاعل است و به معنی قرین شدن می‌باشد و جنگ متقارن به نبردی اطلاق
می‌شود که طرفین درگیر آرایش مشابه با یکدیگر داشته و با روش‌های معمول و متداول
نظامی در نبرد با یکدیگر می‌پردازند.
طرفین درگیر از امکانات و تجهیزات،نفرات معادل و مشابه علیه هم استفاده می‌کنند و
به صورت کلاسیک به جنگ می‌پردازند.
2- جنگ نامتقارن :
جنگ نامتقارن به نبردی اطلاق می‌شود که یک طرف از جنگ از روش‌های خاص و منحصر به
خود علیه حریف نیرومند خود بهره می‌گیرد. عدم توازن در قوا، عدم تناسب در شرایط
توانائی‌ها و امکانات وجود دارد.
نشریه Jaint
strategic surrey در سال 1999 در تعریف عدم تقارن می‌نویسد:
رهیافت نامتقارن تلاش‌هائی در راستای دور زدن یا تحت الشعاع قرار دادن توانائی‌های
ایالات متحده آمریکا و قدرت هژمون در عین بهره‌گیری از ضعف‌های آن و سودجوئی از
روش‌هایی است که تا حد زیادی با روش‌های مورد انتظار این کشور تفاوت دارند.
این رهیافت‌ها بیشتر در پی ایجاد تاثیر روانشناختی عمده‌ای مانند ایجاد شوک، اخلال
و آشفتگی بر ابتکار،آزادی عمل و اراده طرف مقابل هستند. روش‌های نامتقارن مستلزم
افزایش نقاط ضعف و گستره آسیب‌پذیری‌های حریف می‌باشند که اغلب، از فناوری‌ها
تاکتیک‌ها و سلاح‌های ابتکاری و غیررسمی بهره می‌برند و می‌توانند در سطوح مختلف
جنگ، اعم از استراتژیک عملیاتی و تاکتیکی در سراسر سطوح عملیات نظامی کاربرد داشته
باشند. روش‌های نامتقارن عملیات چریکی، جنگ درازمدت فرسایشی، نبرد سیاسی و عملیات
روانی و تمایل به شهادت طلبی و ایثارگری متکی بوده است. در جنگ نامتقارن ضعفا می‌کوشند
تا حداکثر استفاده را از آسیب‌پذیری طرف نیرومند ببرند.
*ب. ویژگی‌های جنگ نامتقارن
جنگ نامتقارن طبق تعاریفی که ذکر شد ویژگی‌های خاص خود را دارد که این ویژگی‌ها
عبارتند از :
1. استفاده از روش‌های نامعمول و نامتجانس
2. جنگ نامتقارن فقط در سطح نظامی نیست بلکه در سطح استراتژیک کاربرد دارد که
استفاده از جنگ رسانه‌ای، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، اطلاعات و روانی از جمله
آنهاست.
3. انگیزه و روحیه بالای شهادت طلبی جهت از بین بردن نفرات و ادوات دشمن .
4. سرعت عمل بالا، از بین بردن اراده طرف مقابل، شوک بهت، نامرئی بودن و عدمت
تشخیص ضربات وارده توسط حریف نیرومند از دیگر ویژگی‌های جنگ نامتقارن است.
*ج. جنگ 33 روزه و عدم تقارن
مهمترین ارزش و حیاتی‌ترین مسئله یک کشور، امنیت ملی آن است. دولت غاصب صهیونیستی
در 60 سال حیات نامشروع خود همواره به دنبال امنیت ملی بوده است. ماهیت نظامی،
امنیتی اسرائیل و محاصره آن توسط کشورهای عربی که موجودیت آن را به رسمیت نمی‌شناسند،
امنیت ملی این کشور مصنوعی را مورد تهدید قرار داده است.
برای حل این معضل امنیتی، رژیم صهیونیستی جهت رفع تهدیدات نظامی خارجی به قدرت
نظامی و ارتش کلاسیک خود تکیه کرده به نحوی که در طول 60 سال گذشته 6 بار با
همسایگان خود جنگیده است.
ششمین جنگ اسرائیل با اعراب در 12 ژوئن 2006 با تهاجم گسترده و همه جانبه اسرائیل
به لبنان به منظور نابودی حزب الله جهت دستیابی به منافع استراتژیک در جنوب لبنان
به وقوع پیوست . نبردی تمام عیار که 33 روز به طول انجامید و با صدور قطعنامه 1701
شورای امنیت، مبنی بر ترک مخاصمه پایان پذیرفت .
جنگ حزب الله و اسرائیل نبردی نابرابر و نامتجانس و از نوع نامتقارن محسوب می‌گردد.
زیرا عدم تقارن، همه جانبه بر دو طرف جنگ حاکم بود. از یک طرف یک حزب و گروه سیاسی
به نام حزب الله و طرف دیگر دولت غاصب اسرائیل قرار داشت وکمترین تقارن بین توان ،
ابزارها ، راهبردها ، تاکتیک‌ها ، اهداف، عناصر قدرت، سازماندهی ، فرماندهی حزب
الله و رژیم غاصب اسرائیل وجود داشت.
شکست سریع و کم هزینه دشمن از جمله اهداف عالیه نظامی است که استراتژیست‌های نظامی
همواره درصدد دستیابی بدان بوده‌اند. تاثیرگذاری بر اراده، درک و برداشت دشمن برای
پاسخگویی، ایجاد شوک و بهت از ایجاد یک شکست سریع به دست می آید. به قول «کلاتیز
ویتس» هدف از یک جنگ سریع، از بین بردن اراده دشمن است.
ارتش مجهز و اسطوره‌ای رژیم صهیونیستی که از ابتدای پیدایش در هیچ جنگی از اعراب
شکست نخورده بود، تا قبل از جنگ 33 روزه و حتی جنگ 16 روزه خوشه‌های خشم، کلیه جنگ
های اعراب و اسرائیل کمتر از هفت روز بوده است. استفاده از سلطه سریع عملیات برق
آسا به جهت عمق استراتژیک محدود و حساسیت تلفات نیروی انسانی در جامعه، از رئوس
استراتژی جنگی رژیم صهیونیست می باشد.
نکته قابل توجه، تحمیل شکست برطرف مقابل و سپس آغاز مذاکره جهت دستیابی به اهداف
سیاسی از سیاست‌های جنگ اسرائیل در طول 60 سال گذشته بوده است. اما استفاده از جنگ
نامتقارن علیه استراتژی سلطه سریع رژیم صهیونیستی توسط حزب الله لبنان توانست
پنجمین ارتش قدرتمند دنیا را با تمامی تجهیزات پیشرفته در هم بکوبد.
رژیم صهیونیستی بنا بود در این جنگ طبق عملیات باران‌های تابستانی ظرف یک هفته کار
حزب الله را تمام کند اما سرنوشت جنگ به گونه‌ای دیگر رقم خورد.
*د. ویژگی‌های جنگ 33 روزه و پیروزی حزب الله
همانطور که قبلا اشاره شد رویکرد نامتقارن ویژگی‌های خاص خود را داشته و جنگ حزب
الله و رژیم صهیونیستی با این رویکرد مطابقت دارد و اثراتی که این جنگ در سطوح
مختلف بر دو طرف تخاصم بر جا ماند. ویژگی‌های خاص خود را دارد که به آن می‌پردازیم.
1. اولین ویژگی مهم جنگ نامتقارن حزب الله علیه اسرائیل استفاده از اصل غافلگیری
است . غفلت یک طرف متخاصم سبب استفاده از اصل غافلگیری طرف دیگر می‌شود. ابتدا حزب
الله با حمله به نیروهای اسرایئلی در روز 12 ژوئیه 2006 در آغاز عملیات نسبت به
اسرائیل پیش دستی کرد این پیش دستی، ارتش اسرائیل را که از ماه‌ها قبل تهاجم به
لبنان و حزب الله را طراحی کرده بود کاملا غافلگیر کرد اقدامش یک شوک و بهت شدیدی
بر ارتش اسرائیل وارد نمود.
یک مقام ارشد نظامی رژیم صهیونیستی در گفتگو با هاآرتص در رابطه با غفلت این رژیم
در مورد حزب الله می گوید:« پس از عقب‌نشینی ارتش ما از جنوب لبنان در سال 2000
فرصت طلائی 6 ساله‌ای در اختیار نیروی حزب الله گذاشتیم و از آن غافل شدیم تا با
فراغ بال، استحکامات و تجهیزات نظامی پیشرفته خود را در این منطقه سوق‌الجیشی
(جنوب لبنان)، مستقر نماید و اینک آن به دژی تسخیر ناپذیر تبدیل شده است.
2. دومین ویژگی جنگ نامتقارن حزب الله علیه رژیم صهیونیستی از بین بردن اراده دشمن
برای ادامه جنگ بود. جنگ فرسایشی در عملیات نامتقارن به مانند خرید وقت و زمان، به
منظور ضربه زدن به دشمن در فرصت‌های مناسب است و همین امر سبب گردید تا رژیم
صهیونیستی در جایگاه، زمان و اهداف جنگ سیطره نداشته باشد و عملیات برق‌‌آسا و
استراتژی ضربه اول با ناکامی روبرو گردید.
پس از پایان دو هفته از جنگ 33 روزه در هفته سوم وزیر جنگ رژیم صهیونیستی به صراحت
اعلام کرد که ما توان مقابله با حزب الله را نداریم.
جنگ فرسایشی حزب الله علیه این رژیم توانست توان ارتش را به تحلیل ببرد.
3. سومین ویژگی استفاده از «دفاع متحرک همه جانبه» حزب الله علیه ارتش رژیم صهیونیستی
است. با توجه به نامتقارن بودن این جنگ، حزب الله از لحاظ استعداد نیروی نظامی
نسبت به ارتش اسرائیل در اقلیت به سر می‌برد.
اصل تحرک، حزب الله را قادر ساخت که کمبود نیروی نظامی خود را جبران نماید و با
فشار بر نقاط ضعف و آسیب‌پذیر اسرائیل حریف قوی خود را به زمین بزند.
حزب الله با این توانایی محدود خود در نیروی انسانی و با استفاده از دفاع متحرک در
قالب جنگ چریکی و ضربات برق آسا و نامرئی توانست عملکردی از خود بروز دهد که در
طول تاریخ جنگ رژیم صهیونیستی بی‌سابقه بوده است.
4. استفاده از جنگ روانی علیه رژیم صهیونیستی توسط حزب الله در این جنگ نامتقارن
در طول 33 روز جنگ مشهود بود. به قول یکی از استراتژیست‌های غرب «این جنگ نسل
چهارم جنگ‌های نامتقارن بوده است.»
تمایل شهادت طلبانه و ایثارگری، هدفمند بودن انگیزه رزمندگان حزب الله در بعد
درونی پیروزی را برای آنان در برابر روحیه پایین ارتش اسرائیل به ارمغان آورد.
تعهد انسانی، ایمانی و اخلاقی رزمندگان حزب الله سبب بیرون راندن اشغالگران
صهیونیست گردید. آزاد کردن اسراء لبنان، حفظ جان و مال مردم لبنان و در هدف کلان
آزادی قدس شریف از دست صهیونیست‌های اشغالگر است.
منابع پزشکی رژیم صهیونیستی اعلام کردند که 245 نظامی اسرائیلی بر اثر صدمه روحی
جنگ علیه لبنان در تابستان 1385 گذشته دچار بیماری روانی شدند. که این حاکی از بی‌انگیزگی
ارتش اسرائیل در جنگ با حزب الله بوده است و همین امر، شکست روانی ارتش اسرائیل را
به همراه داشته است.
5. یکی از مهمترین ویژگی‌های جنگ 33 روزه که آن را از سایر جنگ‌های چریکی و کلاسیک
متمایز می‌سازد، کسب، حفاظت و ضد اطلاعات نظامی از سوی حزب الله می باشد. سیستم
اطلاعاتی و ضد جاسوسی پیشرفته و پیچیده، حزب الله را قادر ساخت در عین حفظ اسرار
نظامی خود، اطلاعات فوق سری را از ارتش و اهداف اسرائیل به دست آورد؛ به نحوی که
یکی از دلایل ناکامی ارتش اسرائیل را عدم اطلاعات دقیق و کافی از تجهیزات،
تسلیحات، مهارت‌های جنگی و رزمی نیروهای حزب الله از یک سو و دسترسی حزب الله به
اطلاعات فوق سری ارتش اسراییل از سوی دیگر می َدانند.
به نحوی که در حال حاضر استفاده از موبایل در ارتش اسرائیل ممنوع شده است(11) و
این نشان از قدرت اطلاعاتی حزب الله می‌باشد.
در مورد قدرت اطلاعاتی حزب‌الله می‌توان اشاره کرد که حزب‌الله به دور از سیستم
اطلاعاتی اسرائیل پیش از وقوع جنگ در یک زمان مناسب موفق شده بود که تونل‌هائی را
در عمق خاک اسرائیل و لبنان حفر کند به نحوی که در این تونل‌ها از برد تخریبی بمب‌های
خوشه‌ای اسرائیل بیشتر بود. در نتیجه جنگجویان حزب‌الله در زمان جنگ 33 روزه در
مناطق امن قرار داشتند از طرفی دیگر نیروهای مهاجم در معرض دید رزمندگان حزب‌الله
قرار داشته‌اند.
در مورد حفاظت اطلاعات و ارزش جنگی چریکی و نامتقارن علیه اسرائیل، سید حسن
نصرالله به مناسبت هفتمین سالگرد مقاومت و عقب‌نشینی ارتش اشغالگر از جنوب لبنان
در سال 2000 می‌گوید: «درست است که ما عاشق شهادت هستیم، اما درست نیست که خود را
در معرض نابودی قرار دهیم، اگر عملیاتی را می‌توان با دو شهید انجام داد نباید در
آن عملیات سه نفر کشته شوند.»(12)
این نشان از اهمیت حفاظت اطلاعات در میان رزمندگان حزب‌الله لبنان و دبیر کل این
حزب سید حسن نصرالله می‌باشد. چرا که با رعایت حفاظت اطلاعات و ضد جاسوسی از تلفات
نیروی نظامی در جنگ می‌کاهد.
مطابق آمار تایید شده حزب‌الله در این جنگ 74 شهید از میان جنگجویان خود تقدیم کرد
در مقابل اسرائیل 117 سرباز و افسر عالیرتبه کشته داد که در طول جنگ‌های رژیم
صهیونیستی این آمار بی‌سابقه بوده است. (13) در حالی که در جنگ 6 روزه 1967 ارتش
رژیم صهیونیستی فقط 16 کشته داد. (14)
6 ویژگی دیگر این جنگ استفاده از ضربات از راه دور سریع و مهلک بر ارتش اسرائیل و
ساختار اقتصادی و جمعیتی این رژیم اشغالگر، توسط حزب‌الله لبنان بوده است.
استفاده از حملات موشکی با دقت بالا از عناصر پیشرفته در جنگ‌های نامتقارن است.
حزب‌الله بیش از 2500 موشک به شهرهای شمالی اسرائیل و تاسیسات اقتصادی و نظامی
فرود آورد. از طرفی در نبرد نزدیک به موشک‌های دست‌ساز و کوتاه برد 30 دستگاه تانک
ضد گلوله «مرکاوا» و چندین دستگاه بلدوزر نظامی ارتش رژیم صهیونیستی منهدم شد.(15)
حزب‌الله با استفاده از این تاکتیک پیچیده و موثر توانست در جنگ زمینی ارتش
اسرائیل خصوصا تیپ ویژه «گولانی» را در مثلث مارون‌الراس، نبت، الجلیل و عبترون
زمین گیر کند و آنان را مجبور به عقب‌نشینی از خاک لبنان نماید.(16)
نتیجه‌گیری:
اصولا ارتش‌های دنیا و کلاسیک با فرمول‌های نظامی معین و مشخصی کار می‌کنند و برای
هر موقعیت جنگی فرمولی ثابت و روشن دارند که خارج از آن عمل نمی‌کنند. در طی سه
دهه اخیر موضوع جنگ‌های پارتیزانی، نامنظم و نامتقارن از موضوع‌های داغ و در عین
حال خاص مورد بحث قرار گرفته است.
همسایگان فلسطین اشغالی در طی 60 سال گذشته همواره مورد تهدید ارتش کلاسیک رژیم
صهیونیستی بودند و لبنان نیز از این مورد بی‌نصیب نبوده است. حزب‌الله لبنان یک
حزب شناخته شده لبنانی در طول 30 سال گذشته در جنوب این کشور است که دارای فعالیت‌های
مختلف سیاسی، فرهنگی و نظامی بوده است.
حزب‌الله لبنان پس از عقب‌نشینی رژیم صهیونیستی از جنوب لبنان در سال 2000 میلادی
توانست خود را در لبنان به عنوان یک حزب شیعی - اسلامی ملی معرفی نماید و به
فعالیت‌های خود ادامه دهد. پس از عملیات «باران‌های تابستانی» اسرائیل به نوار غزه
و سپس ربودن دوسرباز اسرائیلی توسط حزب‌الله رژیم صهیونیستی حملات همه جانبه خود
را بر جنوب لبنان انجام داد و برای اولین بار دو طرف از کنترل خارج شده و خارج از
مرزهای خود در یک نبردی سنگین با یکدیگر روبرو شدند و در طی 33 روز حزب‌الله
توانست شکست سنگینی بر رژیم صهیونیستی تحمیل کند و به قول «اوبگیدور لیبرمن» وزیر
مقابله با تهدیدات استراتژیک کابینه ایهود المرت، شکست اسرائیل در جنگ 33 روزه یک
شکست استراتژیک بود که در ابعاد سیاسی، روانی، اقتصادی و نظامی اسرائیل را با شکست
روبرو کرد و ساختار تهاجمی ارتش را متزلزل ساخت.(17)
این برای اولین بار در طول تاریخ موجودیت اسرائیل بود که موشک‌های فراوانی به اعماق
خاک اسرائیل شلیک شد که خساراتی بیش از 10 میلیارد دلار بر اقتصاد اسرائیل وارد
کرد و حیفا، بندر تجاری اقتصادی رژیم صهیونیستی، را به شهر مردگان تبدیل کرد.(18)
حزب‌الله با جنگ نامتقارن توانست صهیونیست را به ذلت و خواری بکشد و در میان جنبش‌های
اسلامی الگوی مناسبی برای دولت‌های عرب منطقه باشد.
منبع:پیام انقلاب-12